Kauli ya kutendesha; kauli hii huhusisha mambo mawili ambayo ni lazima yatokee. Kwanza, kuwe na mtu au watu  wanaofanya jambo fulani. Mtu huyo au watu hao sio lazima watende mfano somesha. Kumsomesha mtu sio lazima na wewe usome au uwe umesoma.

Pili, pawe na watu wanaofanya jambo fulani. Watu hao ni lazima wafanye hilo tendo. Mfano kama unalimisha, watu hao ni lazima walime.

Limisha

Baba amelimisha shamba la ekari tatu lililopo karibu na mto Ruvu.

Somesha

Mwalimu mkuu alimsomesha mwanae wa kwanza sekondari ya mtu binafsi.

Kalisha

Mama alimkalisha mtoto kwenye kochi ili asimsumbue akiwa anapika chakula.

 

Zalisha

Mkunga kutoka Moshi alimzalisha dada nyumbani.

Liza

Kukosa tuzo za mwanafunzi bora, kulimliza Janeti.

Kauli ya kutendea: Kauli hii huelezea hali ya mtendaji kufanya jambo.

Somea

Kaka alisomea kitabu kikuukuu sana (kilichochakaa).

Imbia

Sara aliimbia sauti ya juu sana hadi tukashindwa kuitikia wimbo.

Chezea

Wanafunzi walichezea zana za mwalimu za kufundishia.

Pakia

Mjomba alipakia vyombo vyote kwenye lori.

Kauli ya kutendwa; hutumika kuelezea mtu au kitu kinachofanyiwa jambo fulani.

Chezwa

Baada ya kupatiwa mafunzo kwa muda mrefu, wali walichezwa ngoma.

 

Pigwa

Mwizi alipigwa bila huruma japo wengine walitaka apelekwe polisi.

Zalishwa

Mwanahamisi alizalishwa watoto wanne akiwa nyumbani kwao.

Zoleshwa

Baada ya kutapika kwa sababu ya kunywa pombe nyingi alizoleshwa matapishi yote.

Kauli ya kutendana; hutumika kuonesha pande mbili zikiwa zinafanya jambo fulani.

Limiana

Baada ya kumaliza kulimiana shamba walikubaliana kila mmoja atafute soko lake.

Andikiana

Walipotambua miandiko yao inafanana, waliandikiana nukuu za kila somo.

Ogeshana

Mapacha wale waliogeshana kwenye beseni moja lililokuwa na maji ya uvuguvugu.

Zalilishana

Mtu na mke mwenzake walizalilishana kwa kutukanana hadharani.

Semeana

Alipomtaja kuwa alidokoa nyama, walisemeana mambo yote waliyoyafanya harusini.

Kauli ya kutendewa: Kauli nii ni matokeo ya michakato ya kauli mbili kuungana. Kauli hizo ni kauli ya kutendea na kauli ya kutendwa.

Chezewa

Aisha kwa kuwa hakuwa na msimamo katika uhusiano, alichezewa na wanaume wengi.

Pigiwa

Juma alipigiwa ngoma yake kwa kuwa alikuwa anaumwa.

Zalishiwa

Matajiri wote huzalishiwa mali na maskini.

Somewa

Juma alisomewa kitabu cha hadithi na James.

Kauli ya kutendua; ni kauli ambayo hutumika kuonesha jambo ambalo limefanyika kinyume.

Pangua

Dada alipangua viti vyote vilivyokuwa karibu na meza ya chakula.

Fungua

Mwizi alifungua mlango taratibu akidhani kwamba ndani hakukuwa na mtu.

Zibua

Mzee Juma ni hodari kwa kuzibua vyoo.

Vua

Mwajua alivua gauni lake refu alilovaa mchana na kuvaa fupi baada ya wageni kuondoka.